Áhætta sem fylgir svæfingum
Hvaða áhættur eru samfara svæfingu og hvernig eru þær meðhöndlaðar?
- Fylgikvillar eru fátíðir hjá frískum einstaklingum.
- Markvisst er unnið að því að fyrirbyggja algenga fylgikvilla.
- Eftir því sem veikindi eru meiri eykst áhættan, sérstaklega ef um er að ræða hjarta og lungnasjúkdóma.
- Vakað er yfir blóðþrýstingi, púls og súrefnismettun allra sjúklinga þar til þeir vakna eftir svæfingu og með því móti greinist strax ef eitthvað fer úrskeiðis.
- Á Læknastofum Akureyrar er árlega farið yfir allar alvarlegar uppákomur sem geta komið fyrir og viðbrögð og meðferð við þeim æfð.
- Starfsfólk skurðstofu situr námskeið í sérhæfðri endurlífgun og allt starfsfólk Læknastofa Akureyrar æfir grunnendurlífgun.
Hér á eftir er listi yfir algengustu fylgikvilla, orsakir og hvernig hægt er að draga úr áhættunni. Listinn er alls ekki tæmandi, enda margt sem getur komið upp afar sjaldgæft:
Sársauki
Verkjalyf eru gefin áður en sjúklingur vaknar. Skurðlæknir leggur alltaf deyfingar þegar hægt er og í sumum aðgerðum er alveg hægt að fyrirbyggja verki. Á vöknun eru gefin verkjalyf eftir þörfum.
Ógleði
Er einn algengasti fylgikvilli eftir svæfingar og þrátt fyrir að vera oftast hættulaus veldur það oftast mikilli vanlíðan. Allir sjúklingar sem svæfðir eru á Læknastofum Akureyrar fá lyfjagjöf til að fyrirbyggja ógleði og ef saga er um ógleði er sérstaklega tekið tillit til þess. Með þessum aðgerðum hefur dregið verulega úr þessu vandamáli. Alltaf eru þó einhverjir sem fá ógleði og er hægt að gefa lyf við því á vöknun.
Tannskaði
Er afar sjaldgæfur, sérstaklega þegar ekki þarf að barkaþræða.
Særindi í hálsi og skaði í hálsi
Til að tryggja öndunarveg á meðan sjúklingur er svæfður er ýmist notuð barkaþræðing eða kokgríma og fer það eftir fyrirhugaðri aðgerð og sjúklingi hvort er notað. Á Læknastofum Akureyrar er langoftast notuð kokgríma, sem er mjúk gríma sem liggur aftur fyrir tungu. Eftir að hún hefur verið fjarlægt geta komið óþægindi eins og tilfinning um þurrk eða eins og væg hálsbólga. Þetta er sjaldgæft og hverfur venjulega á fyrsta klukkutímanum.
Ofnæmisviðbrögð vegna svæfinga- eða verkjalyfja
Þó þetta séu sjaldgæf viðbrögð, geta þetta verið mjög alvarleg viðbrögð sem geta valdið losti. Því er mjög mikilvægt að fá sögu um ofnæmi. Svæfingalæknar og allt starfsfólk skurðstofu æfir meðferð ofnæmislosts árlega og eru öll lyf tiltæk sem nota þarf til að meðhöndla það.
Bilun í hjarta og æðakerfi
Afar sjaldgæft þegar verið er að svæfa fríska einstaklinga. Allt starfsfólk á skurðstofu er þó á hverju ári þjálfað í að meðhöndla alvarlegustu einkenni þessarar bilunna, það er lost og hjartastopp, og öll lyf sem þarf til að meðhöndla slíkt eru alltaf við höndina á meðan aðgerð stendur.
Öndunarbilun
Minniháttar truflun á öndun er ekki óalgengt og auðvelt að meðhöndla. Alvarleg öndunarbilun er sjaldgæf en ávallt er vakað yfir öndun allra sjúklinga í svæfingu. Tiltæk eru öll þau tól og lyf sem nota þarf til að takast á við þær orsakir sem geta valdið öndunarbilun og starfsfólk skurðstofu fer árlega yfir áætlun um meðferð þeirra.
Ásvelgjan
Magainnihald getur runnið upp vélindað og niður í lungu og valdið alvarlegum lungnabólgum vegna skerðingar á kyngingarviðbrögðum hjá einstaklingum í svæfingu. Þessi áhætta er sáralítil er fylgt er reglum um föstu. Það er því mjög mikilvægt að þeim sé fylgt.
Ofkæling
Er svo til aldrei vandamál nema við stórar langar aðgerðir. Vægur kuldi með hroll getur þó komið fyrir eftir styttri aðgerðir en með því að breiða vel yfir sjúkling og hafa hlýtt á skurðstofu og gefa heita vökva er að mestu hægt að fyrirbyggja þetta vandamál.
Áverki a taugar
Ef sjúklingur liggur þannig að tog eða þrýstingur verður á taugar getur komið áverki sérstaklega ef aðgerð er löng. Alltaf er lögð mikil áhersla á að sjúklingur liggi vel á mjúku undirlagi og sjúklingur er ekki færður til eftir að hann er sofnaður nema það sé nauðsynlegt. Þá er fylgst sérstaklega með viðkvæmum stöðum. Með þessu móti er áhættan afar lítil og varanlegur skaði kemur varla fyrir.
Helga Magnúsdóttir, svæfingalæknir